MA Ceiltis agus Litreachas na Beurla
Tha am prògram seo a’ toirt cothrom dhut a bhith ag ionnsachadh mu chànanan, litreachasan agus cultaran nan saoghal Ceilteach cho math ri sgrìobhadh bho fharsaingeachd de cultaran na Beurla agus bho gach linn chudromach ann an eachdraidh.
Còd UCAS: QQH5
Faid: 4 bliadhna
Lìbhrigeadh: Làn-ùine
Sgoil: Litreachasan, Cànanan is Cultaran
Colaiste: Ealain, Daonnachdan is Saidheansan Sòisealta
Ro-ràdh
’S e Dùn Èideann ciad Baile Litreachais na Cruinne aig UNESCO, baile litreachais air leth a tha air a bhith na dhachaigh do mhòran sgrìobhadairean. Tha coimhearsnachd Ghàidhlig a tha air a bhith stèidhichte bho chionn fhada agus saoghal cultarach beothail ann am prìomh bhaile na h-Alba.
A’ cleachdadh goireasan sònraichte Dhùn Èideann, tha am prògram co-urram seo a’ toirt dhut cothrom ionnsachadh mu litreachasan, cànanan agus cultaran an t-saoghail Cheiltich còmhla a bharrachd air sgrìobhadh bho raon farsaing de chultaran Beurla agus bho gach prìomh linn ann an eachdraidh.
Tha am prògram ceithir-bliadhna againn fìor shùbailte. Nuair a bhios tu còmhla ruinn san oilthigh, nì thu grunn chuspairean, leis an roghainn cùrsaichean a dhèanamh ann an raointean eile de na daonnachdan agus saidheansan sòisealta. Nì thu speisealachadh fhad ’s a thèid thu air adhart tro na bliadhnaichean urraim agad.
Nuair a cheumnaicheas tu, bidh measgachadh agad de dh’fhoghlam cultarach farsaing agus de dh’eòlas sònraichte den t-seòrsa anns am bi fastaichean air feadh an t-saoghail a’ cur luach.
Ceiltis
Ma nì thu Ceiltis ann an Oilthigh Dhùn Èideann, ionnsaichidh tu mu dheidhinn cultar na Gàidhlig thar nan linntean bho na Meadhan Aoisean chun an 21mh linn.
Bidh sinn a’ tabhann chùrsaichean ann an cànanan, litreachasan, eachdraidhean agus cultaran an t-saoghail Cheiltich aig gach ìre den phrògram ceithir bliadhna againn.
Tha roghainn agad Gàidhlig na h-Alba ionnsachadh agus comas adhartach a thogail sa chànan.
Tha roghainn de shlighean tron phrògram a’ toirt cothrom dhut a bhith a’ leantainn nan cuspairean, linntean agus raointean eòlais ann an Ceiltis anns a bheil ùidh agad.
Tha ar n-eòlas a’ gabhail a-steach:
- Gàidhlig na h-Alba bho dheireadh nam meadhan-aoisean gus an latha an-diugh, a’ gabhail a-steach poileasaidh agus ath-bheothachadh cànain
- traidisean litreachais meadhan-aoiseil ann an Seann Ghaeilge agus Cuimris Mheadhan-aoiseil - an litreachas as fharsainge san Roinn Eòrpa gu lèir
- traidisean làidir a’ bheòil-aithris a chaidh a chlàradh bhon 18mh chun an latha an-diugh
- bàrdachd bho linn òir litreachas na Gàidhlig san 18mh linn
- freagairtean san 19mh agus 20mh linn ris na h-atharraichean cultarach agus cànanach luath anns na dùthchannan far a bheilear a’ bruidhinn nan Cànanan Ceilteach
- na meadhanan a tha a’ tighinn a-mach à saoghal eadar-mheasgte is beòthail an latha an-diugh ann an Alba is Èirinn na Gàidhlig agus anns a’ Chuimrigh
Ionnsachadh cànain
Ma thaghas tu cùrsaichean ann an Gàidhlig na h-Alba, chan eil gu diofar an e fìor neach-tòiseachaidh a th’ annad sa Ghàidhlig; cuiridh sinn na diofar chlasaichean againn ann am Bliadhna 1 air dòigh gus am bi iad freagarrach airson a h-uile ìre de dh’eòlas air a’ Ghàidhlig agus airson daoine aig nach eil Gàidhlig sam bith.
Faodaidh tu cuideachd cànan Ceilteach meadhan-aoiseil ionnsachadh aig ìre urraim (Bliadhna 3 agus 4). Tha an dà chuid Seann Ghaeilge agus Cuimris Mheadhanach rim faighinn. Airson na slighe seo, nì thu cùrsaichean air sìobhaltachd agus litreachas Ceilteach ann am Bliadhna 1 agus 2, le teacsaichean gan toirt dhut mar eadar-theangachadh Beurla.
Litreachas na Beurla
Bidh thu ag ionnsachadh anns an roinn Litreachas Beurla às sine san RA, tè dè na roinnean as sine san t-saoghal.
Gheibh thu na sgilean riatanach a tha a dhìth airson dlùth leughadh sgrùdail a dhèanamh air litreachas: bàrdachd, dràma agus rosg, agus bheir sinn sùil air na co-theacsan cultarach aig sgrìobhadh sa Bheurla bho dheireadh nam Meadhan Aoisean chun an latha an-diugh.
Aig ìre urraim, taghaidh tu cùrsaichean a rèir d’ ùidh fhèin ann an cuspairean, amannan no gnèithean litreachais sònraichte. Le bhith a’ cur ionnsachadh litreachais agus Ceiltis còmhla san dòigh seo, tha e a’ sealltainn gu bheil thu fosgailte do bheachdan agus lèirsinnean eile, rud a tha ro-chudromach ann an iomadh cùrsa-obrach agus anns a’ mhargaidh-obrach chruinneil.
Le bhith a’ dèanamh cùrsaichean ann litreachas le Ceiltis, ullaichidh am prògram thu airson a bhith a’ cur ri comann-sòisealta anns a bheil tuigse air teacsaichean de gach seòrsa ro-chudromach. Tha e a’ sealltainn gu bheil thu fosgailte do bheachdan agus lèirsinnean eile, rud a tha ro-chudromach ann an iomadh cùrsa-obrach agus anns a’ mhargaidh-obrach chruinneil.
Na bhios tu ag ionnsachadh
Is e a shùbailteachd fear de na rudan as tarraingiche mun phrògram seo. Ann am Bliadhna 1 agus 2, na bliadhnaichean ro-urram agad, taghaidh tu cùrsaichean roghainneil bho raon fharsaing de chuspairean a bharrachd air na prìomh chuspairean agad, Ceiltis is Litreachas na Beurla.
A bharrachd air a bhith a’ toirt dhut foghlam agus seata sgilean nas fharsainge, dh’fhaodte gun toir e cothrom dhut cuideachd fòcas a’ phrògraim agad atharrachadh ann am Bliadhna 3 is 4, na bliadhnaichean urraim agad.
Bliadhna 1
Ceiltis
Ann am Bliadhna 1, faodaidh tu taghadh eadar a bhith a’ dèanamh na Gàidhlig no a bhith a’ dèanamh Sìobhaltachd Cheilteach.
Slighe a’ chànain
Ma ghabhas tu slighe a’ chànain, bidh an cùrsa a nì thu a rèir na h-ìre de Ghàidhlig a th’ agad mar-thà. Mur a robh eòlas sam bith agad air a’ chànan roimhe, gheibh thu misneachd ann a bhith a’ bruidhinn agus a’ sgrìobhadh na Gàidhlig le bhith a’ dèanamh a’ chùrsa Gàidhlig 1A againn.
Mas e neach-labhairt adhartach a th’ annad, cuiridh an cùrsa Gàidhlig 1B againn ris na sgilean cànain agad bheir e tuigse nas doimhne dhut air litreachas Gàidhlig na h-Alba.
Slighe nan Sìobhaltachdan
Tha dà chùrsa ann an slighe nan sìobhaltachdan: Sìobhaltachd Cheilteach 1A agus 1B. Còmhla, tha iad a’ feuchainn ri cànanan Ceilteach an àm a dh’fhalbh agus an latha an-diugh - a chur ann an co-theacsa eachdraidheil agus co-aimsireil nas fharsainge.
Air na cùrsaichean seo, beachdaichidh tu air a’ bhuaidh a tha aig Ceilteachas an latha an-diugh air mar a thathar a’ tuigsinn an àm a dh’fhalbh, agus tòisichidh tu air sgrùdadh air Eòlas Ceiltis anns na meadhan-aoisean agus san latha an-diugh.
Tha cothrom ann cuideachd cùrsa ann an Sìobhaltachd Cheilteach a dhèanamh còmhla ris a’ chùrsa bhunaiteach ionnsachaidh cànain againn, Bun-eòlas air a’ Ghàidhlig agus a Cultar.
Litreachas na Beurla
Nì thu dà chùrsa eòlas litreachais. Bheir iad seo dhut na sgilean riatanach a tha a dhìth airson dlùth leughadh sgrùdail a dhèanamh air:
- bàrdachd
- dràma
- rosg
Leughaidh tu pìosan litreachais a chaidh a sgrìobhadh sa Bheurla bho air feadh an t-saoghail, agus ionnsaichidh tu mu ghrunn bheachdan mu nàdar agus adhbhar sgrùdadh litreachais.
Cùrsaichean roghainneil
Cuiridh tu crìoch air do chuid ionnsachaidh ann am Bliadhna 1 le cùrsaichean roinneil a thaghas tu bho raon farsaing de chùrsaichean a bhios Oilthigh Dhùn Èideann a’ tabhann.
Faodaidh tu, mar eisimpleir, roghnachadh cànan Eòrpach, Àisianach no an Ear Mheadhanaich a dhèanamh. Bidh sinn a’ tabhann tè de roghainnean as fharsainge de chànanan ann an oilthigh sam bith san RA. Tha a’ mhòr-chuid freagarrach airson luchd-tòiseachaidh agus a’ gabhail a-steach ionnsachadh mu chultar. Tha iad seo a’ gabhail a-steach - ach chan ann a-mhàin - cùrsaichean ann an:
- cànanachas agus saidheansan cànain
- gnìomhachas, eaconamas agus informatigs
- poilitigs, poileasaidh sòisealta agus daonn-eòlas sòisealta
- eachdraidh ealain is ailtireachd
- eachdraidh, clasaigeachd agus arc-eòlas
- eitn-eòlas Albannach
- feallsanachd, diadhachd agus lagh
Bliadhna 2
Ceiltis
Faodaidh tu taghadh eadar a bhith a’ dèanamh na Gàidhlig, no a bhith a’ dèanamh Litreachasan Ceilteach. Ma ghabhas tu slighe a’ chànain, cuiridh tu ri do sgilean cànain is ionnsaichidh tu barrachd cuideachd mu litreachas, cultar agus structar cànanach na Gàidhlig, ag ionnsachadh mu rosg agus bàrdachd. Ma nì thu an t-slighe litreachais, gheibh thu sealladh farsaing air prìomh ghnèithean litreachais agus teacsaichean bho Alba na Gàidhlig, Èirinn agus a’ Chuimrigh bho thràth anns na meadhan-aoisean chun an latha an-diugh, le teacsaichean air an leughadh ann an eadar-theangachadh Beurla.
Litreachas na Beurla
Tòisichidh tu air eòlas litreachas na Beurla anns na co-theacsan cultarail is eachdraidheil aige tro sgrùdadh air litreachas bho dheireadh nam Meadhan Aoisean gu meadhan an Fhicheadamh Linn.
Gheibh thu bun-eòlas air Litreachas na Beurla anns a’ cho-theacsa chultarach is eachdraidheil aige, a’ coimhead gu sònraichte air roghainn de phrìomh amannan. Nì na cùrsaichean seo sgrùdadh air a’ cheangal eadar teacsaichean litreachais agus a bhith a’ cruthachadh chultaran nàiseanta, eadar-nàiseanta agus ìmpireil.
Cùrsaichean Roghainneil
Mar Bhliadhna 1, bidh thu a’ taghadh bho fharsaingeachd de chùrsaichean roghainneil. Faodaidh tu roghnachadh cànan ionnsachadh (no leantainn air adhart ag ionnsachadh), clasaichean a ghabhail ann am Beurla agus Cànanachas, no rudeigin gu tur eadar-dhealaichte a dhèanamh.
Bliadhna 3
Is e seo a’ chiad tè de na bliadhnaichean ‘urraim’ agad, nuair a bhios tu a’ speisealachadh anns na taobhan de Cheiltis agus de Litreachas na Beurla anns a bheil ùidh agad le bhith a’ taghadh bho raon de chùrsaichean aig ìre-urraim san dà chuspair.
Tha cùrsaichean Ceiltis an latha an-diugh a’ coimhead air taobhan litreachais, cultarach agus eachdraidheil de dh’Alba is Èirinn na Gàidhlig (mar eisimpleir cànanachas agus sòiseo-chànanachas) bho mu 1600 chun an latha an-diugh.
Tha obair cànain adhartach sa Ghàidhlig ag amas air do sgilean labhairt agus sgrìobhaidh a thogail aig àrd-ìre. Bidh cùrsaichean meadhan-aoiseil a’ toirt bun-eòlas dhut air Seann Ghaeilge agus Cuimris Mheadhan Aoiseil agus cuiridh iad ris an eòlas agad air litreachas, eachdraidh is cultar.
Ma nì thu cùrsaichean cànain adhartach, ionnsachaidh tu a bhith a’ bruidhinn agus a’ sgrìobhadh le misneachd ann an Gàidhlig na h-Alba mu ghrunn chuspairean a’ gabhail a-steach cùisean an latha agus cùisean cultarail a’ cleachdadh briathrachas, gràmar agus gnàthasan-cainnte iomchaidh.
Airson Litreachas na Beurla, nì thu dà chùrsa ann an teòiridh litreachais cuideachd. Taghaidh tu cuideachd bho chùrsaichean a bhios a’ coimhead air diofar linntean litreachais, cuspairean agus dòighean-obrach a rèir do raon ùidhe agus eòlas ar luchd-obrach.
Mar as trice bidh sinn a’ tabhann raon farsaing de chùrsaichean mar roghainnean airson Bliadhnaichean 3 is 4.
Ma tha ùidh shònraichte agad ann an sgrìobhadh bho agus mu na dùthchannan Ceilteach, mar as trice bidh cùrsaichean litreachais anns na bliadhnaichean urraim a’ gabhail a-steach:
- Dùn Èideann ann am Ficsean
- Haunted Imaginations: Alba agus an t-os-nàdarra
- Bàrdachd Albannach: Nua-bhàrdachd agus bàrdachd cho-aimsireil
- Ath-bheothachadh Ceilteach: Sgrìobhadh air an Iomall, 1890-1939
- Joyce agus stoidhle
- Bàrdachd agus Èirinn a Tuath
Bliadhna 4
Is e seo an dàrna bliadhna de na bhliadhnachan Urraim agad, nuair a chumas tu ort a’ speisealachadh.
Taghaidh tu barrachd chùrsaichean aig ìre urraim an darna cuid bho thaobh ùr-nodha no taobh meadhan-aoiseil a’ phrògram Ceiltis agus bho Litreachas na Beurla.
Nì thu tràchdas cuideachd, a bheir dhut cothrom rannsachadh domhainn a dhèanamh air cuspair.
Structar a' phrògraim
Faigh a-mach barrachd mu na cùrsaichean riatanach is roinneil anns a' phrògram ceuma seo.
Gus am bi beachd agad air dè bhios tu a' dèanamh air a' phrògram seo, bidh sinn a' foillseachadh an fhiosrachaidh as ùire. Thoir an aire, gè-ta, gur dòcha nach e seo fiosrachadh mun bhliadhna inntrigidh agad ach mu bhliadhna acadaimigeach eile.
Structar a' phrògraim (2024/25) [anns a' Bheurla]
Càite am bi thu ag ionnsachadh?
Air an àrainn
Nuair a bhios tu san àrainn, cuiridh tu a’ mhòr-chuid den ùine agad seachad ann am Sgìre Mheadhanach Oilthigh Dhùn Èideann - sa chlas, san leabharlann, no ann am fear den iomadh àite sòisealta is taic aig an Oilthigh. Tha an Sgìre Mheadhanach suidhichte air oir Seann Bhaile eachdraidheil Dhùn Èideann, air a chuairteachadh le tòrr àiteachan uaine.
Gabh turas bhiortail den Sgìre Mheadhanach
Leabharlannan agus cruinneachaidhean
Tha na goireasan againn airson na Ceiltis air leth math. Sa mhòr-chuid, tha iad gan cumail ann an trì làraichean timcheall air Ceàrnag Sheòrais ann am Prìomh Àrainn an Oilthigh:
-
Prìomh Leabharlann an Oilthigh agus a Ionad airson Cruinneachaidhean Rannsachaidh
- Sgoil nan Litreachasan, Cànanan is Cultaran (LLC) agus Leabharlann Clas na Ceiltis aice
- Tasglann Sgoil Eòlais na h-Alba agus Leabharlann Eòlas na h-Alba aice
Lorgaidh tu na leanas anns na làraichean seo:
- còrr is 400,000 leabhar tearc
- sia cilemeatair de thasglannan agus làmh-sgrìobhainnean
- 33,000 clàraidhean de dh’òrain, de cheòl, de sgeulachdan agus de rannan ann an Scots, Gàidhlig is Beurla, san Tasglann a bharrachd air clàraidhean ann an dualchainntean a tha a-nis air a dhol à bith
- na mìltean de dh’obraichean ealain, ionnsramaidean ciùil eachdraidheil agus nithean eile
- na mìltean de dhealbhan-camara agus sgrìobhainnean eachdraidheil nach fhaicear gu tric ann cuideachd, a tha a’ glacadh taobhan sònraichte is làitheil de chultar is dualchas na h-Alba
- filmichean, pàipearan naidheachd agus meadhanan eile
Am measg prìomh ghioreasan airson na Ceiltis, tha:
- Cruinneachadh MacGilleMhìcheil-MhicBhàtair
- Cruinneachadh Dhòmhnaill MhicFhionghuin
- Cruinneachadh Dhaibhidh Laing
Am measg prìomh fheartan Litreachas na Beurla, tha:
- cruinneachadh air leth sònraichte de chuartothan Shakespeare tràth agus dealbhan-cluiche clò-bhuailte eile bho thràth san nua-linn
- Cruinneachadh Corson de sgrìobhainnean le agus mu Sir Walter Scott
- Cruinneachadh W.H. Auden
- na leabharlannan aig Lewis Grassic Gibbon, Hugh MacDiarmid agus Norman MacCaig
Tha mòran de Chruinneachaidhean Sònraichte an Oilthigh ann an cruth didseatach agus rim faighinn air-loidhne bhon Ionad Ghoireasan sàr-mhath againn, sna deuchainn-lannan coimpiutaireachd agus ann an àiteachan obrach sònraichte ann an LLC.
Ionadan airson rannsachadh, teagasg agus com-pàirteachadh
Tro Bhuidheann Rannsachadh Algorithmic na Gàidhlig (GARG), sgioba eadar-nàiseanta a tha a’ rannsachadh theicneòlasan an latha an-diugh airson na Gàidhlig, stiùirich sinn cruthachadh a’ chiad shiostam Aithneachaidh Cainnt Fèin-obrachadh san t-saoghal dhan Ghàidhlig.
Tha sinn cuideachd nar ball stèidheachaidh aig Faclair na Gàidhlig, pròiseact co-obrachail gus faclair eachdraidheil de Ghàidhlig na h-Alba fhoillseachadh.
Bidh sinn ag obair gu dlùth le Bòrd na Gàidhlig, a’ bhuidheann leasachaidh Ghàidhlig nàiseanta, air a bheil an t-Àrd-ollamh Rob Dunbar na Bhall Bùird (2023 gu 2027). Tha Rob cuideachd na bhall air Comataidh nan Eòlaichean air Cairt Eòrpach nam Mion-chànanan – an t-aon chùmhnant san t-saoghal a tha air a dhealbhadh gus cànanan roinneil is mion-chànanan a dhìon agus a bhrosnachadh agus gus leigeil le luchd-labhairt an cleachdadh an dà chuid ann am beatha phrìobhaideach agus phoblach.
Tha sinn nar dachaigh do phròiseact agus lìonra SWINC, a bhrosnaicheas mothachadh air beairteas agus iomadachd sgrìobhadh is cultar na h-Alba san 19mh linn.
Is sinne an t-ionad Albannach aig na Collected Letters of Thomas and Jane Welsh Carlyle, deasachadh Duke-Edinburgh, fear de na prìomh phròiseactan deasachaidh ann an eòlas Bhictòrianach san leth-cheud bliadhna mu dheireadh.
Tha sinn nar co-obraichean ann an Lìonra Daonnachdan Àrainneachd Dhùn Èideann agus tha na comasan againn anns na Daonnachdan Didseatach a’ sìor fhàs. Mar eisimpleir, tha sinn air an dà ìre de LitLong a stiùireadh, pròiseact cruth-atharrachaidh didseatach gus mapadh eadar-ghnìomhach a dhèanamh air na dòighean anns an robh Dùn Èideann na shuidheachadh ann an litreachais thairis air còig linntean.
Tha Neach-ealain Traidiseanta agus Sgrìobhadair air Mhuinntireas ann am Beurla agus Litreachas na h-Alba againn, neach-ciùil agus sgrìobhadair a bhios ag obair còmhla ri luchd-obrach agus oileanaich air diofar phròiseactan agus thaisbeanaidhean.
Thairis air an leth-cheud bliadhna a dh’fhalbh, bha ar Sgrìobhadairean air mhuinntearas a’ gabhail a-steach:
- Jenni Fagan
- Liz Lochhead
- Somhairle MacGill-Eain
- Norman MacCaig
- Michael Pedersen
- Alan Warner
Tachartasan agus gnìomhan
Tha Comann Oileanaich Oilthigh Dhùn Èideann (EUSA) a’ cumail taic ri còrr is 300 comann is cluba a tha air an stiùireadh le oileanaich, agus bidh e a’ brosnachadh chothroman le carthannasan ionadail tro ionad nan saor-thoileach aige. ’S e an Comunn Ceilteach an comann oileanaich as sine san Oilthigh agus bidh e a’ cur a’ chèilidh bhliadhnail as motha sa bhaile air dòigh.
Tha sinn dealasach mu cheòl, litreachas, òrain agus sgeulachdan, agus bidh sinn gu tric a’ cumail thachartasan airson luchd-obrach, oileanaich agus aoighean a bhios a’ tighinn gus bruidhinn, cluich no gus rannsachadh a thaisbeanadh.
Tha Neach-ealain Traidiseanta agus Sgrìobhadair Gàidhlig air Mhuinntireas againn, neach-ciùil agus sgrìobhadair a bhios ag obair còmhla ri luchd-obrach agus oileanaich air diofar phròiseactan agus thaisbeanaidhean.
Leugh agallamh le Màrtainn Mac an t-Saoir, sgrìobhadair Gàidhlig air mhuinntireas an Oilthigh
Anns a’ bhaile
’S e àite iongantach a th’ ann an Dùn Èideann, Cathair Litreachais na Cruinne aig UNESCO, airson a bhith ag ionnsachadh, a’ sgrìobhadh, a’ foillseachadh, a’ deasbad agus a’ cluich rosg, bàrdachd agus dràma.
Tha coimhearsnachd Ghàidhlig sa bhaile a tha air a bhith stèidhichte bho chionn fhada cho math ri saoghal cultarach beothail. Mar eisimpleir, tha buidhnean còmhraidh ann gus Gàidhlig a chleachdadh gu sòisealta, fèisean do luchd-ciùil, agus fèis bhliadhnail, Seachdain na Gàidhlig.
A bharrachd air roghainn air leth de thaighean-foillseachaidh, bùithtean-leabhraichean, taighean-cluiche agus taighean-dhealbh, bidh thu ag obair faisg air:
- Leabharlann Nàiseanta na h-Alba
- Taighean-tasgaidh Nàiseanta na h-Alba
- Leabharlann Meadhan Dhùn Èideann
- Leabharlann Bàrdachd na h-Alba
- Ionad Sgeulachdan na h-Alba
- Taigh-tasgaidh nan Sgrìobhadair
Tha ceanglaichean làidir againn ri Fèis Leabhraichean Eadar-nàiseanta Dhùn Èideann, a bhios a’ cur fàilte air mu 1,000 ùghdar dhan bhaile litreachais againn gach bliadhna.
Ionnsachadh thall thairis
Ann am Bliadhna 3, dh’fhaodte gum bi cothrom agad a’ bhliadhna a chur seachad ag ionnsachadh thall thairis tro phrògram iomlaid eadar-nàiseanta an Oilthigh. Tha cothroman goirid agus bhiortail cuideachd airson a bhith ag ionnsachadh no ag obair thall thairis tro na ceithir bliadhna, a’ gabhail a-steach thairis air mìosan an t-samhraidh.
Dè na roghainnean a th’ agam airson a bhith a’ dol thall thairis? [sa Bheurla]
Ionnsachadh is measadh
Ciamar a bhios mi ag ionnsachadh?
Tha an t-Oilthigh na àite airson na h-amasan agad fhèin a phlanadh fo stiùireadh sgileil, a bhith ri sgrùdadh neo-eisimeileach agus ann am buidhnean, agus a bhith a’ meòrachadh air do chuid ionnsachaidh tron cheum agad air fad. Tha an dòigh-obrach againn a thaobh ionnsachadh is teagasg gnìomhach, in-ghabhalach agus air a stiùireadh le ceistean, agus mar sin dh’fhaodte gum bi e eadar-dhealaichte bho na dh’fhiosraich thu san sgoil. Cuidichidh e thu gus na sgilean a thogail airson beatha às dèidh an oilthigh, agus stiùiridh sinn thu tro na ceumannan bho aon ìre chun na h-ath ìre. A rèir meud do bhuidheann bliadhna, agus dè na cùrsaichean roghainneil a nì thu, mar as trice bidh na clasaichean agad ann an trì roinnean-seòrsa:
- òraidean
- clasaichean
- seiminearan
A bharrachd air na clasaichean sin, agus gus a’ chuid as motha fhaighinn às na cùrsaichean agad, feumaidh tu leughadh fad is farsaing a dhèanamh. Bidh sinn a’ dèanamh feum mòr de na goireasan claisneachd is lèirsinneach againn, agus thèid do bhrosnachadh cuideachd gus stuthan air-loidhne a chleachdadh.
Òraidean
Bidh a h-uile oileanach air cùrsa a’ dol gu òraidean, mar as trice aig an aon am. Tha iad air an lìbhrigeadh mar thaisbeanaidhean eadar-ghnìomhach a dh’fhaodadh a bhith a’ gabhail a-steach stuthan lèir-chlaisneach. Bidh acadaimigeach sgilean a’ toirt seachad nan òraidean. Tha iad air an dealbhadh gus do stiùireadh tron chùl-fhiosrachadh, ceistean agus deasbadan co-cheangailte ris a’ chuspair mu bheil thu ag ionnsachadh.
Clasaichean
Tha buidhnean tutorial nas lugha Tha iad cuideachd air an stiùireadh le acadaimigeach, ach an seo tha barrachd cuideam air na tha thu fhèin a’ smaoineachadh mun chuspair. Mar sin, tha clasaichean a’ toirt cothrom dhut bruidhinn agus leudachadh air na dh’ionnsaich thu sna h-òraidean. Ma thaghas tu cùrsaichean a dhèanamh ann an Gàidhlig na h-Alba, bheir clasaichean cànain cothrom dhut na sgilean cànain agad a thoirt air adhart ann an raon de ghnìomhan san t-saoghal dha-rìribh fo stiùir tidsear cànain sgileil. Mar as trice bidh na clasaichean seo a’ gabhail a-steach sgilean leithid leughadh, sgrìobhadh, èisteachd agus labhairt – agus iad uile a’ gabhail a-steach a bhith ag ionnsachadh gràmar agus ga chur gu feum.
Seiminearan
Bidh seiminearan a’ measgachadh feartan de dh’òraidean agus de chlasaichean. A-rithist, tha iad air an dealbhadh gus brosnachadh gun gabh thu pàirt gnìomhach ann an ionnsachadh. Air cuid de chùrsaichean, bidh seiminearan agad an àite òraidean, gu sònraichte anns na bliadhnaichean urraim agad (Bliadhnaichean 3 agus 4).
Taic
A bharrachd air an luchd-teagaisg agus an luchd-obrach eile a chì thu bho latha gu latha, tha tòrr dhòighean ann air cuideachadh fhaighinn le do chuid ionnsachaidh, a’ gabhail a-steach tro Institiud Leasachadh Acadaimigeach an Oilthigh (Institute for Academic Development - IAD).
A bharrachd air an sin, bidh Comann nan Oileanach a’ comasachadh sgeama taic cho-leithid LitPALS, a’ toirt oileanaich litreachais bho dhiofar bhuidhnean bliadhna còmhla gus cuideachadh a thoirt do chàch a chèile le sgilean sgrùdaidh no cuspairean sònraichte.
Ciamar a thèid mo mheasadh?
Thèid do mheasadh tro mheasgachadh de dh’obair-chùrsa, de dheuchainnean agus de mheasaidhean deireannach.
Mar as trice bithear a’ dèanamh obair-cùrsa tron bhliadhna air fad, ach thèid deuchainnean a chumail aig deireadh bloc teagaisg. Tha obair-cùrsa uaireannan ann an diofar chruthan gus cothrom a thoirt dhut diofar sgilean a chleachdadh. Mar eisimpleir, dh’fhaodte gun tèid iarraidh ort:
- aiste, lèirmheas, post bloga, pìos beachd no iris ionnsachaidh a sgrìobhadh
- pìos sgrìobhaidh, film no meadhanan eile a sgrìobhadh, a’ gabhail a-steach tro leughadh dlùth
- òraid no taisbeanadh goirid a thoirt seachad
- pod-chraoladh no bhidio a chlàradh
- postair no taisbeanadh a dhealbhadh
Ma tha thu a’ dèanamh na Gàidhlig, bidh na deuchainnean a’ gabhail a-steach deuchainnean labhairteach gus na sgilean labhairt agad a dhearbhadh. Anns a’ bhliadhna mu dheireadh agad, nì thu tràchdas cuideachd.
Mion-fhiosrachadh mun phrògram (2021/22) [anns a' Bheurla]
Cothroman obrach
Sgilean agus eòlas
Tha ceumnachadh le ceum MA bho Oilthigh Dhùn Èideann a’ nochdadh tapachd, sùbailteachd agus neart inntleachdail. Bidh na sgilean as urrainn dhut a thaisbeanadh do luchd-fastaidh a’ gabhail a-steach:
- comas air prìomh bhun-bheachdan a thuigsinn, a mhion-sgrùdadh agus a chur an cèill
- a bhith ag obair air diofar sheòrsaichean phròiseactan le cinn-latha
- a bhith ag obair an dà chuid gu neo-eisimeileach agus mar phàirt de bhuidheann
A bharrachd air na buadhan seo, tha ceumnachadh ann an Ceiltis a’ sealltainn gu bheil tuigse adhartach agad air cultaran is sòisealtasan eile agus mar a tha iad a’ toirt cruth air an t-saoghal againn. Bheir seo dhut an Comas Eadar-chultarach anns a bheil fastaichean a’ cur luach gu h-eadar-nàiseanta.
Cothroman ionadail agus cruinneil
Mar thoradh air ruigsinneachd eadar-nàiseanta a tha a’ sìor fhàs, tha àireamhan cunbhalach de luchd-labhairt is luchd-amas dealasach ùra aig cànanan, litreachasan agus cultaran Ceilteach. Ann an Alba, tha leasachaidhean mar Achd na Gàidhlig (Alba) 2005, cruthachadh BBC Alba (an t-seirbheis telebhisean didseatach Gàidhlig), agus leudachadh leantainneach ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig air iarrtas a thogail airson luchd-labhairt Gàidhlig le deagh fhoghlam agus eòlaichean air cultar Ceilteach. Tha fìor dheagh chothroman obrach taobh a-staigh nan roinnean a leanas:
- foghlam, com-pàirteachadh, tagradh is trèanadh
- naidheachdan, craoladh agus na meadhanan
- poileataigs, obair poileasaidh, dioplòmasaidh, an t-seirbheis chatharra agus lagh
- foillseachadh, cultar, dualchas agus na h-ealainean
Ann an cuid de raointean, tha barrachd obraichean Gàidhlig ann na tha ann de dhaoine leis na teisteanan gus an lìonadh. Bidh na sgilean daonnachd so-ghluasadach agad agus an Comas Eadar-chultarail agad cuideachd gad chur ann am fìor dheagh shuidheachadh airson roinnean leithid:
- gnìomhachas, ionmhas agus malairt
- conaltradh, margaidheachd, sanasachd agus dàimhean poblach
- cur-seachad, turasachd agus siubhal
- rannsachadh, leasachadh agus luathachadh iomairt
- eadar-theangachadh is eadar-mhìneachadh
Rannsachadh a bharrachd
Tha na sgilean rannsachaidh leasaichte a thogas tu air prògram ceithir bliadhna, gu sònraichte anns na bliadhnaichean urraim agad, nan stòras luachmhor ma tha thu airson leantainn air adhart ag ionnsachadh aig ìre iar-cheumnach.
Mar as trice ann an Oilthigh Dhùn Èideann bidh sinn a’ tabhann ceum Maighstireachd tro Rannsachadh ann an Ceiltis. Tha am prògram seo na dheagh bhunait airson PhD, ach tha e a cheart cho luachmhor mar theisteanas fa-leth.
Mar as trice bidh na prògraman MSc eadar-chuspaireil air a theagasg againn a’ gabhail a-steach:
- Ceuman MSc tro Rannsachadh ann an Ceiltis is Eòlas na h-Alba agus ann an litreachas
- MSc air a theagasg ann an Sgrìobhadh Dràma, Sgrìobhadh Cruthachail agus diofar amannan ann an litreachas
- Prògraman MSc ann an Litreachas Coimeasach agus Eadar-mheadhan
Tha prògraman MSc ann cuideachd ann an eachdraidh, daonn-eòlas sòisealta, agus mòran chuspairean eile anns na h-ealainean, na daonnachdan agus saidheansan sòisealta.
A bharrachd air litreachas, sgrùdadh cultarach agus raointean co-cheangailte ris, ullaichidh do cheum thu airson rannsachadh a bharrachd ann an cha mhòr cuspair sam bith ann an daonnachd agus saidheans sòisealta.
Comhairle mu dhreuchdan
Tron ùine còmhla rinn, brosnaichidh sinn thu gus na sgilean cosnaidh agad aithneachadh agus a thoirt air adhart. Tha Comhairliche Dreuchdan sònraichte aig Sgoil nan Litreachasan, Chànanan is Chultaran (LLC) taobh a-staigh sàr Sheirbheis Dhreuchdan an Oilthigh. Tron t-seirbheis dhreuchdan againn faodaidh tu na leanas a dhèanamh:
- coinneamhan aon-ri-aon agus agallamhan obrach mas-fhìor a chur air dòigh
- cothrom fhaighinn air raon de ghoireasan air-loidhne
- fèilltean dreuchd cuspaireil a fhrithealadh leithid an Fhèis Dhreuchdan Cruthachail is Cultarach
Tha taic cho-leithid (peer) a’ gabhail a-steach Life After LLC, tachartas pannail far am faigh thu brosnachadh bho dhaoine a cheumnaich bhon sgoil bho chionn ghoirid.
Faigh brosnachadh bho na seann oileanaich againn
Riatanasan inntrigidh
Riatanas inntrigidh àbhaisteach
’S e an riatanas inntrigidh àbhaisteach:
- Àrd-ìrean SQA: ABBB ro dheireadh S5 no AABB/ABBBB ro dheireadh S6. Feumar BBB fhaighinn san aon bhliadhna eadar S4-S6.
- A Levels: ABB.
- Baccalaureate eadar-nàiseanta: 34 puingean (ìrean 655 aig HL).
Riatanas inntrigidh as ìsle
’S e an riatanas inntrigidh as ìsle airson tagraidhean leudachadh chothroman (widening access):
- Àrd-ìrean SQA: ABBB ro dheireadh S6. Feumar BBB fhaighinn san aon bhliadhna eadar S4-S6.
- A Levels: ABB.
- Baccalaureate eadar-nàiseanta: 34 puingean (ìrean 655 aig HL).
Barrachd fiosrachadh airson tagraidhean leudachadh chothroman [anns a’ Bheurla]
Cuspairean riatanach
Gus na riatanasan inntrigidh a choileanadh, feumaidh na teisteanasan agad a bhith a’ gabhail a-steach:
- SQA: Àrd-ìre: Beurla aig ìre B. Nàiseanta 5: cànan seach Beurla aig ìre B.
- A Levels: Litreachas na Beurla no Cànan is Litreachas na Beurla aig ìre B. GCSEan: cànan seach Beurla aig ìre B no 6.
- IB: HL: Beurla aig ìre 5. SL: cànan seach Beurla aig ìre 5.
Faigh a-mach barrachd mu riatanasan inntrigidh [sa Bheurla]
Riatanasan a bharrachd
Riatanasan Cànain
Far a bheil riatanas ann airson cànan seach Beurla, thoir an aire nach fhaod oileanaich an cànan a th’ aca bho thùs a chleachdadh gus an riatanas seo a choileanadh. Ann an suidheachaidhean mar seo, bidh Beurla no cànan eile seach an cànan a th’ aca bho thùs freagarrach.
Faigh a-mach barrachd mu riatanasan inntrigidh [sa Bheurla]
Tagraichean eadar-nàiseanta
Bidh sinn a’ cur fàilte air tagraidhean bho oileanach a tha a’ dèanamh farsaingeachd de theisteanasan eadar-nàiseanta.
Riatanasan inntrigidh a rèir dùthcha [anns a' Bheurla]
Bun-prògram eadar-nàiseanta
Ma tha thu nad oileanach eadar-nàiseanta agus mur eilear a’ gabhail ris na teisteanasan sgoile agad airson inntrigeadh dìreach dhan oilthigh, faodaidh gum bi thu ion-roghnach airson a’ phrògram ceuma seo tron Bhun-phrògram Eadar-nàiseanta againn.
Bun-phrògram Eadar-nàiseanta [sa Bheurla]
Tairgsean bho thagraichean inbheach
Tha sinn a’ cur fàilte air iarrtasan bho oileanaich inbheach (mature students) agus tha sinn a’ gabhail ri farsaingeachd de theisteanasan.
Teisteanasan airson oileanaich inbheach [anns a' Bheurla]
Feumalachdan a thaobh na Beurla
Ge b’ e dè an nàiseantachd a th’ agad no dè an dùthaich anns a bheil thu a’ fuireach, feumaidh tu dearbhadh gu bheil ìre de chomas Beurla agad a bheir cothrom dhut soirbheachadh nad chuid ionnsachaidh.
SQA, GCSE agus IB
Airson sgoilearan SQA, GCSE agus IB, mur a tèid ìre nas àirde a shònrachadh anns na riatanasan inntrigidh a chaidh ainmeachadh, feumaidh pas a bhith agad sa Bheurla aig na h-ìrean seo, no nas àirde:
- SQA Nàiseanta 5 aig Ìre C
- SQA Ìre Choitcheann aig Ìre 3
- GCSE/IGCSE aig Ìre C no 4
- Level 2 Certificate aig Ìre C
- IB Standard Level aig 5 (Cha tèid gabhail ri Beurla ab initio airson inntrigeadh)
Deuchainnean Beurla
Bidh sinn a’ gabhail ris na teisteanasan Beurla aig na h-ìrean a thèid a shònrachadh gu h-ìosal:
- IELTS Academic: 6.5 uile gu lèir le co-dhiù 5.5 anns gach earrann.
- TOEFL-iBT (a’ gabhail a-steach Home Edition): 92 uile gu lèir le co-dhiù 20 anns gach earrann. Cha bhi TOEFL MyBest Score a’ coileanadh nan riatanasan againn a thaobh na Beurla.
- C1 Academic (CAE), C2 Proficiency (CPE): comharra de 176 uile gu lèir le co-dhiù 162 anns gach earrann.
- Trinity ISE: ISE II le àrd-urraman anns na ceithir co-phàirtean uile.
- PTE Academic (a’ gabhail a-steach air-loidhne): 62 uile gu lèir le co-dhiù 54 anns gach earrann.
Bidh sinn cuideachd a’ gabhail ri raon nas fharsainge de theisteanasan agus deuchainnean eadar-nàiseanta.
Cha bhi IELTS One Skill Retake a’ coileanadh nan riatanasan againn a thaobh na Beurla.
Feumaidh na teisteanasan Beurla agad a bhith nas ùire na dà bhliadhna air a’ chiad latha den mhìos anns an tòisich an ceum, ach a-mhàin ma tha thu a’ cleachdadh IELTS, PTE Academic, TOEFL no Trinity ISE a dh’fheumas a bhith nas ùire na dà bhliadhna.
Feumalachdan a thaobh na Beurla [anns a' Bheurla]
Dàta Discover Uni
Tha am fiosrachadh seo mar phàirt de dh’iomairt aig an riaghaltas gus na stuthan a tha institiùdan a’ toirt seachad mu na prògraman ceuma aca a leasachadh.
Tha e am measg iomadh tùs fiosrachaidh a chuidicheas tu gus co-dhùnadh fiosrach a dhèanamh air dè na cuspairean a bhios tu a’ dèanamh agus dè an t-oilthigh/colaiste a thaghas tu.
Thoir an aire nach eil dàta Discover Uni ri fhaighinn airson a h-uile prògram.
Discover Uni: MA Ceiltis agus Litreachas na Beurla [anns a' Bheurla]
Cìsean, cosgaisean is maoineachadh
Cìsean teagaisg
Cìsean teagaisg airson MA Ceiltis agus Litreachas na Beurla [anns a' Bheurla]
Cosgaisean a bharrachd
Tha e buailteach gum bi cosgaisean a bharrachd ann ma thaghas tu a bhith ag ionnsachadh thall thairis ann am Bliadhna 3.
Maoineachadh
Airson barrachd fiosrachaidh mu na bhios e a' cosg a bhith ag ionnsachadh còmhla ruinn agus mu taic airgid, faic am fiosrachadh againn mu chìsean is maoineachadh.
Cìsean agus maoineachadh [anns a' Bheurla]
Ceistean
Sgioba nan Ceistean
Post-d: futurestudents@ed.ac.uk
Barrachd fiosrachaidh
Mar a nithear tagradh [anns a' Bheurla]
Sgoil: Litreachasan, Cànanan is Cultaran [anns a' Bheurla]
Colaiste: Ealainean, Daonnachdan is Saidheansan Sòisealta [anns a' Bheurla]